W Miejscu Pamięci i Muzeum Sachsenhausen w miejscowości Oranienburg (około 30 km na północ od Berlina) otwarta zostanie wystawa wędrowna "Polska Mniejszość w KZ. Działacze i działaczki polskich organizacji w Rzeszy Niemieckiej w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Ravensbrück w latach 1939-1945".
Honorowy patronat nad przedsięwzięciem objął Marszałek Województwa Lubuskiego Marcin Jabłoński.
Wystawa, z jej licznymi zdjęciami, dokumentami i ofertą multimedialną, poświęcona jest grupie ofiar, której los dotąd był prawie nieznany. Zarysowuje ona historię polskiej mniejszości narodowej w Niemczech, która rozpoczęła się wraz z rozbiorem Polski przez wielkie mocarstwa Rosję, Austrię i Prusy w XVIII wieku. Wystawa ma przypominać o losie zaaresztowanych polonijnych działaczy, o ich prześladowaniu, represjach i morderstwach dokonanych na nich. Z chwilą wybuchu wojny blisko 2000 członków Związku Polaków w Niemczech zostało aresztowanych i wywiezionych do obozów koncentracyjnych. Organizacjom obywatelskim polskiej mniejszości narodowej w Niemczech zakazano działalności i wywłaszczono je. Dwujęzyczna wystawa ma na celu oddanie czci ofiarom, których dramatyczne drogi życia i cierpienia do dzisiaj zarówno w Niemczech jak i w Polsce nie są jeszcze znane.
Uroczystość rozpocznie się nabożeństwem ekumenicznym. Tego samego dnia na terenie byłego KL SH nastąpi odsłonięcie Pomnika Ofiar działaczy i członków Polskiej Mniejszości Narodowej w Niemczech, którzy ponieśli śmierć męczeńską w Obozie Koncentracyjnym Sachsenhausen.
Wystawę będzie można oglądać do 28.02.2010 r. w Miejscu Pamięci i Muzeum Sachsenhausen. Hala wystawowa będzie otwarta w godz. od 8.30. do 16.30 oprócz poniedziałków. Następnie wystawa pokazana będzie w kolejnych miejscach w Polsce i Niemczech.
Organizatorami przedsięwzięcia są Stowarzyszenie NIKE Polska Przedsiębiorczość i Fundacja Brandenburskich Miejsc Pamięci. Projekt otrzymał dotację Federalnej Fundacji Kultury (Kulturstiftung des Bundes), Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Rady Ochrony Pamięci Miejsc Walk i Męczeństwa (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego) oraz Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Berlinie.
Fragment wstępnego studium pt. "Ofiary zorganizowanej polskiej mniejszości w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Ravensbrück w latach 1933-1945" polsko-niemieckiej wystawy wędrownej przygotowanego przez historyka Sebastiana Nagel:
Wraz z napadem hitlerowskich Niemiec na Polskę w dniu 1 września 1939 reżim nazistowski zaostrzył terror wewnętrzny we własnym państwie. Do pierwszych, do tej pory nieznanych, ofiar II Wojny Światowej należeli przedstawiciele polskiej mniejszości narodowej w Niemczech. Około 1.200 do 2.000 działaczy polonijnych organizacji w Niemczech zostało aresztowanych przez Gestapo i uwięzionych w niemieckich obozach koncentracyjnych. Wszystkie organizacje polonijne zostały zabronione i wywłaszczone. Hitlerowcy zaaresztowali dużą część polskich działaczek i działaczy, umieszczając ich w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen oraz Ravensbrück.(.)
Hitlerowski ucisk polskiej mniejszości narodowej w Niemczech w latach od 1933 do 1945 był głęboką cezurą w życiu i historii Polonii niemieckiej oraz emigracji polskiej, która osiedliła się w Niemczech od połowy 19 wieku. Losy Polaków z Niemiec były niezwykle różnorodne od aresztowań, osadzenia w obozach koncentracyjnych, po pracę przymusową, życie i działalność w podziemiu, nie rzadko przymusową służbę wojskową w Wehrmachcie i wymuszanie zmiany polskich nazwisk na niemieckie. Niemiecka Polonia była szczególnym celem brutalnych prześladowań hitlerowskich, ponieważ dyktatura nazistowskiej w swojej ideologii zdefiniowała ludność polskiego pochodzenia jako "rasowo niskowartościową" i szkodliwą dla niemieckiego narodu.
Innym powodem nienawiści NSDAP w stosunku do Polonii niemieckiej było egzekwowanie przez Polonię postanowień Traktatu Wersalskiego i Konwencji Genewskiej, chroniące prawa mniejszości narodowych na terenie Niemiec. Mniejszość polonijna była przeszkodą w rewizji niemieckiej granicy wschodniej, niszczeniu polskiej przynależności narodowej i kulturowej i w zdobywaniu terenów na wschodzie ("Lebensraum im Osten").
Działacze mniejszościowi (zwłaszcza ci, którzy mieszkali w rejonie niemiecko-polskiego obszaru przygranicznego) byli w czasie Wojny postrzegani jako "wrogowie państwa", potencjalni partyzanci i "wichrzyciele", którzy powinni być zaaresztowani.
