Zadaniem Rzecznika Odbiorców Paliw i Energii, powołanego w Urzędzie Regulacji Energetyki, jest upowszechnianie informacji istotnych dla odbiorców. Przydatne i ciekawe mogą okazać się zatem wiadomości o sposobach zmniejszania rachunków za opłacaną energię i przyczyniania się do jej oszczędzania, a tym samym także do ochrony środowiska.
Kto nie chciałby płacić mniejszych rachunków za energię? Tymczasem cena energii wzrasta i nic nie wskazuje na to, że nasze rachunki za energię będą mniejsze.
Jak zatem, poprzez zmianę dotychczasowych przyzwyczajeń i oszczędzanie poboru energii, zmniejszyć opłaty za wykorzystywaną w mieszkaniach energię.[1] Podaje się, że zmiana codziennych przyzwyczajeń pozwoli zmniejszyć opłaty za energię od 5% do 15 % a racjonalne korzystanie z ogrzewania domu i ciepłej wody pomoże zaoszczędzić do 35% tych opłat.
Czteroosobowa rodzina, zużywająca rocznie ok.3,5 tys. kWh, najwięcej energii przeznacza na oświetlenie (34%) oraz na lodówkę i pralkę (po 16%), mniej na – żelazko (11,5%), telewizor i komputer (po 8%) oraz ekspres do kawy lub czajnik (5,5%) a najmniej na wieżę Hi-Fi (1%).
Średnie zużycie energii na 1 odbiorcę w gospodarstwie domowym wynosi natomiast ok. 1950 kWh i przy dołożeniu starań może zostać obniżone.
Przy zużyciu 1 kWh („kilowatogodzina” jest podstawową jednostką zużycia energii elektrycznej) można np.: ugotować obiad na kuchence elektrycznej dla 4 – osobowej rodziny, przygotować 9 litrów kawy lub herbaty z ekspresu (ekspres – 850 W), odkurzać przez 1 godzinę (odkurzacz – 1000 W), oglądać programy telewizyjne przez 7 godzin (telewizor – 140W), używać komputera przez 4 – 7 godzin czy prasować przez godzinę.
Na co należy zatem zwracać uwagę korzystając z urządzeń elektrycznych w domu, chcąc zaoszczędzić na opłatach za energię i nie zmienić dotychczasowego standardu życia?
1. Stała kontrola ogrzewania pomieszczeń, poprzez regulację zaworów termostatycznych na grzejnikach, dostosowaną do pory roku oraz aktualnych potrzeb. Przyjmuje się, że w pokoju dziennym temperatura ogrzewania powinna wynosić 20-22ºC, a mniej – gdy nie jest on wykorzystywany. Dla innych pomieszczeń temperatura powinna wynosić 16-18ºC. Obniżenie temperatury o 2ºC przyczynia się do obniżenia kosztów ogrzewania o ok. 10% a obniżenie temperatury w porze nocnej – może przynieść oszczędności od 5% do 15%.
2. Grzejniki, gdy są zakurzone grzeją gorzej, przez co rośnie zużycie energii. Nie można zastawiać ich meblami oraz zasłaniać zasłonami, bo wówczas ciepło krąży pomiędzy grzejnikiem a oknem zamiast ogrzewać pokój.
3. Okna wprawdzie powinny być szczelne, to jednak musimy pamiętać o wentylacji domu. Najbardziej efektywne jest usuwanie zawilgoconego powietrza poprzez całkowite otwieranie okien na 5 do 10 minut, a następnie ich zamknięcie. W dzień – powinny być odsłonięte, aby słońce mogło ogrzać pokój, na noc – należy je zasłaniać zasłonami, w celu zmniejszenia strat ciepła. Należy jednak pamiętać, aby nie zasłaniać grzejnika.
4. Oświetlenie. Należy zrezygnować z ogólnego oświetlenia o dużej mocy na rzecz oświetlenia punktowego o mniejszej mocy. Dużo lepsze światło daje oświetlenie boczne, zastępujące oświetlenie sufitowe, które jest mniej ekonomiczne. W pomieszczeniach, w których przebywamy krótko i często wyłączamy światło, np. w łazience czy w przedpokoju, wystarcza tradycyjna żarówka (żarówki, świetlówki). Należy dobierać żarówki odpowiednio do pomieszczenia, tj. o większym natężeniu do łazienki a mniejszym – do sypialni. Pomieszczenie kuchenne powinno mieć dwa rodzaje oświetlenia: ogólne i strefowe, oświetlające bezpośrednio miejsce pracy. Miejsca, w których spędzamy najwięcej czasu należy oświetlać żarówkami energooszczędnymi (świetlówki kompaktowe, sodówki). Żarówki takie są wprawdzie droższe od tradycyjnych lecz koszt ich zakupu zwraca się po ok. roku. Zużywają one ok. 80% mniej energii niż tradycyjne, pracują przy tym 6 – 12 razy dłużej i wystarczają na średnio 6 – 8 lat. Jeżeli używamy świetlówek, to częste ich wyłączanie skraca ich trwałość. Wychodząc na chwilę z pomieszczenia, które oświetlają żarówki energooszczędne nie należy wyłączać światła. Minimalny czas, jaki powinien upłynąć między wyłączeniem a ponownym włączeniem takiej żarówki to 1 – 2 minuty. Przy zakupie żarówek energooszczędnych należy zwracać uwagę na trzonek, który powinien być typu E27, ponieważ pasuje do typowej oprawy oświetleniowej. Należy także kontrolować ilość jednorazowo zapalonych żarówek. Lepiej jest zapalić jedną żarówkę 100W, która zużywa o 20% mniej energii, niż dwie 60W, czy trzy 40W. Jasny kolor ścian i sufitów pozwala dłużej korzystać ze światła dziennego, ponieważ odbija światło w 80%. Należy także myć okna, żarówki i klosze, ponieważ zakurzone i brudne szyby mogą pochłonąć aż 30% światła a zakurzone żarówki i klosze mogą pochłonąć nawet 60% światła. Oszczędności przyniesie także korzystanie z regulacji oświetlenia, zgodnego z potrzebami, a zatem korzystanie z urządzeń, jak np: sterowniki oświetlenia (ściemniacze), oprawy z wieloma źródłami światła, zdalne wyłączniki, czujniki ruchu.
5. Sprzęt RTV. Czujnik tzw. „stand – by” sygnalizuje stan czuwania urządzenia i świadczy o tym, że cały czas z sieci pobierana jest energia. Jeżeli urządzenie nie jest używane – należy go całkowicie wyłączyć. Praca w trybie „czuwania” przyczynia się do zużycia energii, w wysokości uzależnionej od charakterystyki technicznej urządzenia (warto czytać instrukcje obsługi). Gdy nie potrzebujemy sprzętu RTV dłużej niż przez 15 minut – należy go wyłączyć. Poniżej 15 min. zużycie energii przy ponownym włączeniu jest większe niż potencjalne oszczędności.
6. Komputer, monitor, drukarka. Należy wyłączyć te urządzenia podczas dłuższych przerw, co nie wywiera negatywnego wpływu na nie. Nie zostawiajmy włączonego komputera w nocy lub na weekend. Jeżeli nie używamy komputera dłużej niż 16 minut – wyłączmy go. 16 minut pracy równoważy bowiem ilość energii potrzebną do ponownego włączenia. Laptop – po naładowaniu należy wyłączyć z sieci. Połowę zużytej przez cały komputer energii pobiera monitor. Należy go wyłączyć, gdy nie jest nam potrzebny (lecz nie w przypadku LCD, bo to skraca ich żywotność). Im większy ekran monitora, tym większe zużycie energii. Zastosowanie wygaszacza ekranu nie zmniejsza zużycia energii przez monitor. Włączamy drukarkę dopiero, gdy przygotujemy całość materiału do wydrukowania. Drukarka na stałe włączona zużywa 93% energii w trybie „czuwania”, a tylko 7% na samo drukowanie. Drukarki atramentowe, choć wolniejsze, zużywają 80 – 90% mniej energii niż drukarki laserowe. Warto zapoznać się z instrukcją obsługi tych urządzeń i tak je zaprogramować, aby same mogły przełączyć się na funkcję „czuwania” a następnie wyłączyć się całkowicie.
7. Telefon – należy wyłączać ładowarki, gdy nie są potrzebne. Ładowarki do telefonów bezprzewodowych i komórkowych pobierają energię niezależnie od tego czy znajduje się na nich słuchawka i czy jest już ona naładowana.
8. Lodówka. Miejsce ustawienia lodówki ma duży wpływ na pobór energii. Powinna ona być ustawiona w chłodniejszym miejscu w kuchni, z dala od grzejników, kuchenki i słońca. Pomiędzy lodówką a ścianą powinna być kilkunasto centymetrowa przerwa, aby zapewnić prawidłowy obieg powietrza (rurki wymiennika powinny znajdować się co najmniej 10 cm od ściany). Krata wywietrznika lodówki nie może być zakryta. Ustawmy ją poprawnie i wypoziomujmy, aby drzwi zamykały się samoczynnie. Używanie zbyt dużej lodówki, niż potrzebujemy to strata energii. Regulator temperatury należy ustawić w zależności od wypełnienia lodówki. W chłodziarce ustawmy temperaturę w wysokości od 6ºC do 8ºC a w zamrażarce – 18ºC. Jeżeli planujemy dłuższy wyjazd – należy wyłączyć lodówkę. Do lodówki należy wkładać tylko chłodzone potrawy i wystudzone produkty w cienkich opakowaniach. Na co możemy zwrócić uwagę podczas używania lodówki: aby jej drzwi były jak najkrócej otwarte; szczelne drzwi, poprzez dobre uszczelki w drzwiach (możemy to sprawdzić wkładając pomiędzy drzwi kartkę papieru. Jeżeli da się ją łatwo usunąć – to należy zmienić uszczelki); szron o grubości 3 mm powoduje zwiększenie zużycia energii o 10% a 7mm -zwiększa dwukrotnie jej dotychczasowy pobór. Regularne rozmrażanie poprawi zatem jej sprawność. Chłodziarko – zamrażarka zużywa do kilkudziesięciu procent mniej prądu niż dwa oddzielne urządzenia: chłodziarka i zamrażarka. Należy ją ustawić w dobrze wietrzonym, chłodnym i suchym pomieszczeniu, z dala od wszelkich źródeł ciepła. Kratka wywietrznika nie może być zakryta. Należy w niej przechowywać artykuły w hermetycznych i wodoszczelnych opakowaniach. Gdy grubość szronu w zamrażalce jest większa niż 0,5 cm – to wówczas wzrasta pobór energii nawet o 30%. Powinno się ją otwierać na krótko. Niepotrzebne i bardzo energochłonne jest obniżenie temperatury zamrażalnika poniżej – 18ºC.
Kupując nową lodówkę/zamrażarkę warto zatem sprawdzić, czy posiada ona następujące funkcje: system automatycznego usuwania szronu i wilgotności (można zaoszczędzić nawet do 20% energii), automatycznego podnoszenia temperatury w chłodziarce podczas opuszczania domu (tzw. „Holiday”), kontroli otwartych drzwi (włącza się system alarmowy) oraz systemy półek i szuflad przeznaczonych do przechowywania produktów w odpowiedniej temperaturze.
9. Kuchenka elektryczna. Im większa płyta, tym większe zużycie energii. Gotowanie na płytach ze zmienną wielkością grzejnika, pozwala zaoszczędzić ok. 15% energii. Dbajmy o czystość płyt grzewczych i unikajmy ich zarysowania. Nie gotujmy bez przykrycia, bo wydłuża to proces gotowania. Przykrywanie garnków zmniejsza zużycie energii od 15% do 50%. Gotowanie w małej ilości wody, skraca czas gotowania i zmniejsza zużycie energii. Na kilka minut przed końcem gotowania należy wyłączyć kuchenkę, wykorzystując już dostarczoną energię cieplną. Podczas pieczenia – nie należy często otwierać piekarnika bo każde jego otwarcie to wzrost zużycia energii o 10%. Piekarnik z termoobiegiem nagrzewa się natychmiast po włączeniu, co daje oszczędność energii i czasu. Garnki – najlepiej przewodzą ciepło garnki o miedzianym lub aluminiowym dnie. Wielkość garnka powinna być dopasowana do wielkości płyty grzejnej (średnica garnka powinna być o 2 cm większa od średnicy płyty). Brudne garnki zwiększą zużycie energii nawet o 50%, dlatego też ważne jest, aby dno garnka było gładkie i czyste. Kuchenka mikrofalowa – zużywa mniej energii do przyrządzenia konkretnej potrawy niż tradycyjny piekarnik. Szybkowar – powinno się wykorzystać do potraw o długim czasie gotowania, co pozwoli zaoszczędzić 70% czasu i ok.40% energii.
Różne rodzaje płyt grzejnych do gotowania różnią się sprawnością wykorzystania energii. I tak, płyta elektryczna żeliwna wykazuje wyjątkowo niską sprawność – rzędu 55%, elektryczna ceramiczna – 60% a indukcyjna – 90%. Sprawność ta wpływa bezpośrednio na zużycie energii. Pamiętajmy o tym kupując nową kuchenkę.
10. Czajnik elektryczny – Należy gotować tylko tyle wody, ile jest aktualnie potrzebne. Usuwając regularnie kamień z czajnika można zaoszczędzić ok.10% energii. Kupując czajnik warto się zatem zastanowić nad wyborem modelu z płytą grzewczą a nie z grzałką spiralną. Pozwoli to na gotowanie mniejszych ilości wody (dla jednej osoby). W czajniku z grzałką spiralną trzeba bowiem gotować co najmniej 0,5 l wody, gdyż grzałka musi być całkowicie zakryta.
11. Ekspres do herbaty/kawy. Przygotowanie napoju w tym urządzeniu wymaga mniejszej ilości energii niż gotowanie wody w czajniku na płycie grzewczej lub kuchni gazowej. Po przygotowaniu napoju można go przelać do termosu a ekspres wyłączyć, co przyczyni się do zmniejszenia poboru energii wykorzystywanej do ciągłego podgrzewania napoju.
12. Toster – te modele, które mają dodatkową możliwość podgrzewania bułek i bagietek, pozwolą zaoszczędzić nawet do 90% energii (niż w przypadku ich podgrzewania w piekarniku).
13. Pralka. Gdy mamy pełny wkład do pralki – pierzemy, gdy nie zgromadziliśmy pełnego wkładu – ustawiamy odpowiedni program (np.1/2 wody lub inny program oszczędnościowy). Dwa prania z niepełnym ładunkiem, to większe o 35 % zużycie energii elektrycznej. Większość proszków do prania dostępnych na rynku skutecznie dopiera już w temperaturze 40 stopni – można zatem prać w najniższej możliwej temperaturze. Pranie wstępne należy stosować tylko przy silnie zabrudzonej odzieży. Jeżeli mamy w domu możliwość korzystania z tańszej, nocnej taryfy za energię, to opcja opóźnionego startu pralki pozwoli na znaczne oszczędności.
Kupując nową pralkę należy zatem zwrócić uwagę czy posiada ona następujące funkcje: automatycznego ważenia wsadu oraz doboru ilości wody do prania, zamkniętego obiegu wody ze zraszaniem w czasie pracy, krótkich programów pozwalających na szybkie i energooszczędne pranie mało zabrudzonych rzeczy.
14. Zmywarka. Przed włożeniem naczyń do zmywarki należy usunąć resztki jedzenia. Pojemność zmywarki musi być całkowicie wykorzystana. Przy niezbyt zabrudzonych naczyniach, należy użyć krótkiego oszczędnościowego programu zmywania. Do niewielkiej ilości naczyń, zmywanych bezpośrednio po posiłku, używaj programu z ekspresowym zmywaniem. Używaj oszczędnych programów suszenia. Zapobiegaj osadzaniu się kamienia poprzez stosowanie środków zmiękczających i specjalnych preparatów. Znaczne oszczędności energii umożliwi opcja opóźnionego startu zmywarki i zmywanie w porze nocnej, korzystając z nocnej taryfy.
15. Suszarka, w której nie suszymy nie odwirowanego prania. A może jednak tradycyjna metoda suszenia, która pozwoli zaoszczędzić energię i dodatkowo nie niszczy ubrań? Suszarka do ręczników – wyłączona, gdy jej nie potrzebujemy.
16. Żelazko. Prasowanie należy rozpocząć od tkanin wymagających niższej temperatury, nie będzie wówczas potrzeby schładzania żelazka. Korzystanie z funkcji nawilżania powoduje zwiększenie zużycia energii o 20%.
17. Odkurzacz. Należy regulować moc pracy urządzenia w zależności od rodzaju odkurzanego materiału. Należy także okresowo wymieniać zbiornik kurzu, nie czekając aż wskaźnik sygnalizujący konieczność wymiany zadziała, bo wówczas zużycie energii rośnie o ok.50%. Niektóre zanieczyszczenia, jak np. mąka czy kakao, szczelnie zatykają pory filtrów. Wówczas należy wymienić worek, mimo że jest w nim jeszcze sporo wolnej przestrzeni.
18. Podgrzewacze wody. Kąpiel pod prysznicem pozwala zaoszczędzić od 30% do 50% energii i wody, w porównaniu z kąpielą w wannie. Podczas mycia zębów i golenia zadbajmy o to, aby woda nie płynęła przez cały czas, ponieważ jest to strata energii.
Kupując nowe urządzenia gospodarstwa domowego czytajmy etykiety i prośmy o pomoc sprzedawcę. Etykiety informują o danych technicznych i efektywności energetycznej urządzenia, co pozwala na porównania z innymi urządzeniami tej samej grupy. Z reguły cena urządzeń energooszczędnych jest wyższa od pozostałych, jednak pozwalają one na znaczne oszczędności w poborze energii. Urządzenie o mocy 1000W zużywa w ciągu godziny 1 kWh energii, a urządzenie o mocy 500W tylko 0,5 kWh. I tak, oznakowanie klasą: A – oznacza szczególnie niskie zużycie energii, C – wskazuje już stosunkowo duże zużycie energii a G – zużycie energii jest bardzo wysokie. Kupując np. chłodziarko – zamrażalkę w klasie energetycznej B zamiast C można zaoszczędzić ok. 25% energii w trakcie jej użytkowania.
Czytajmy dołączone do urządzeń elektrycznych instrukcje po to, aby tak zaprogramować urządzenie, które odpowiadając naszym potrzebom będzie jednocześnie pobierało jak najmniej energii.
Nie zwracając uwagi w jaki sposób wykorzystujemy energię, często robimy to nieracjonalnie. Po co nadal płacić większe, niż to konieczne, rachunki za energię? Zacznijmy oszczędzać już od zaraz przyglądając się temu, w jaki sposób wykorzystujemy urządzenia elektryczne w swoim domu. Opłaci się spróbować.
Iwona Figaszewska
Rzecznik Odbiorców Paliw i Energii
[1] Materiał opracowany na podstawie informacji zamieszczonych na stronach internetowych: Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A. – „Jak zaoszczędzić energię w domu”, www.oszczedzaj-energie.pl; WWF – „Poradnik jak oszczędzać energię w domu”, www.wwf.pl; Zakładu Energetycznego Warszawa – Teren S.A. – „Jak oszczędzać energię”, www.zewt.com.pl oraz „Gniazdko domowe”, www.gniazdkodomowe.pl; Koncernu Energetycznego ENERGA S.A. – „Oszczędzanie energii”, www.energa.pl; Zakładów Energetycznych Okręgu Radomsko – Kieleckiego S.A. – „Racjonalne wykorzystanie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych”, zeork.zeork.com.pl; Zakładu Energetycznego Łódź – Teren S.A.- „Jak efektywnie wykorzystać energię elektryczną”, www.zelt.lodz.pl
