Gustav Heinrich Zerndt był nauczycielem, historykiem i archiwistą miejskim. Urodził się 5 lipca 1854 roku w Świebodzinie jako syn mistrza sukienniczego Heinricha Zerndta i zmarł tutaj 1 kwietnia 1929 roku. Pochodził z notowanej już w połowie XVI wieku rodziny miejscowych bednarzy, a następnie sukienników.
Zerndt ukończył w Świebodzinie szkołę miejską, a w latach 1871–1874 ewangelickie seminarium nauczycielskie w Neuzelle. Był najpierw przez 4 lata nauczycielem w Drezdenku, następnie od 1878 roku, aż do emerytury nauczycielem w średniej szkole dla dziewcząt w Świebodzinie. Prowadził także zajęcia w tutejszej zimowej szkole rolniczej, był również m.in. przewodniczącym Związku Nauczycielskiego Świebodzina i okolic oraz przewodniczącym komisji ds. opieki nad pomnikami przyrody.
Oprócz pracy zawodowej i społecznej wielką pasją G. Zerndta było poznawanie interesujących zakątków najbliższej okolicy oraz gromadzenie pamiątek przeszłości. Przewędrował i objechał on teren całego dawnego powiatu świebodzińskiego i uchodził za doskonałego znawcę jego legend, tajemnic i ciekawostek. W związku z tym nazywano go często „Fontanem ziemi świebodzińskiej”. Dobrze zorientowany w lokalnej historii, służył zawsze pomocą wielu mieszkańcom w ich poszukiwaniach genealogicznych.
Zgromadzone przez niego zbiory stały się podstawą dla zorganizowania muzeum miejskiego (Muzeum starożytności), które pod jego kierunkiem otwarto w kilku pomieszczeniach starego szpitala 16 września 1903 roku. Powołany równocześnie Związek Krajoznawczy zbierał się na regularnych comiesięcznych spotkaniach w ratuszu, prowadzonych z wielką starannością przez Zerndta jako przewodniczącego Związku.
On sam miał tu również często interesujące wykłady nt. przeszłości okręgu. Zabiegi G. Zerndta i innych członków Związku doprowadziły szybko do ilościowego i jakościowego wzrostu zbiorów. Rozbudową muzeum zainteresowana została cała społeczność miasta i okolic. Przekazywano do niego pamiątki rodzinne i rozmaite znaleziska. Szczególnie cenne okazały się dary miejscowych cechów i gildii strzeleckiej. Wzrost rangi zbiorów przyczynił się do tego, że w 1915 roku muzeum świebodzińskie przyjęto do Związku Muzeów Brandenburgii.
Pewne trudności przeżywało muzeum w czasie I wojny światowej i tuż po niej, kiedy ograniczono radykalnie jego powierzchnię wystawową. Jednak już w 1925 roku oddano do jego dyspozycji kilka przestronnych i dobrze oświetlonych pomieszczeń w hali miejskiej oraz, po raz pierwszy, przeznaczono na jego utrzymanie odpowiednie fundusze.
Specjalna komisja pod kierunkiem G. Zerndta uporządkowała zbiory, a ich ponowne uroczyste udostępnienie publiczności nastąpiło 6 grudnia 1925 roku. Zerndt zrezygnował wówczas z funkcji przewodniczącego Związku Krajoznawczego i jako opiekun zbiorów otrzymał z rąk władz miasta tytuł honorowego archiwisty miejskiego. Odtąd mógł się poświęcić wyłącznie pracy muzealnej i badawczej. Aktywnie uczestniczył m.in. w spotkaniach Związku Muzeów Brandenburgii (1925–1928). Spadły na niego także inne zaszczyty – w maju 1926 roku nadano mu tytuł honorowego obywatela miasta „w uznaniu zasług w dziedzinie historycznych badań dziejów ojczystych”, a z nominacji władz rejencyjnych został społecznym opiekunem zabytków dawnego powiatu świebodzińskiego.
Wielkim wyróżnieniem dla jego osiągnięć było również zorganizowanie w Świebodzinie w dniach 8–10 czerwca 1928 roku, na 25-lecie Związku Krajoznawczego, zjazdu przedstawicieli 25 muzeów Brandenburgii i Związku Marchijskich Stowarzyszeń Historycznych. W obecności znanych postaci życia naukowego i władz lokalnych uhonorowano wówczas jego zasługi dla miasta, powiatu i całej prowincji.
Już po śmierci Zerndta, w maju 1936 roku, władze Świebodzina przemianowały jedną z ulic w centrum miasta na Gustav-Zerndt-Straße, a w muzeum uczczono jego pamięć specjalną marmurową tablicą pamiątkową. W treści podkreślono przede wszystkim jego rolę w założeniu muzeum10. Podobna brązowa tablica polsko-niemiecka została odsłonięta 17 czerwca 1995 roku na fasadzie rodzinnego domu G. Zerndta. Ufundowali ją byli niemieccy mieszkańcy miasta, stawiając tym razem akcent na jego osiągnięcia badawcze nad historią lokalną.
—
Opr. Marek Nowacki, fot. Waldemar Roszczuk
To jest tylko część artykułu „Gustav Zerndt – historyk ziemi świebodzińskiej” autorstwa Marka Nowackiego. Całość dostępna jest na stronie internetowej Muzeum Historii Polski.
Dla zainteresowanych – na stronie internetowej Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej dostępna jest również „Historia Świebodzina według Gustava Zerndta: indeksy z komentarzami„. „Geschichte von Schwiebus nach Gustav Zerndt: Kommentierte Register” w języku polskim i niemieckim.
